Χριστιάνα Γαλανοπούλου, Νάντια Καλαρά: E94 

 Αν και ζωγράφος, η Νάντια Καλαρά «χτίζει» τα έργα της σαν αρχιτέκτονας. Η σύνθεση των φωτογραφιών, η επεξεργασία τους με ψηφιακό τρόπο, η εμμονή με τις έννοιες του χώρου, του τόπου και του τοπίου, η έλξη που της ασκούν τα ανθρώπινα κτίσματα ως πρωτογενές εικαστικό υλικό, ακόμα και η χρήση του λόγου, όλα θυμίζουν μια αρχιτεκτονική δομή.

Το project E94 ξεκίνησε το περασμένο καλοκαίρι στο πλαίσιο του θερινού εργαστηρίου του Κέντρου Αρχιτεκτονικής Μεσογείου με τίτλο «2 Γέφυρες_κτιστό συμβάν». Το πρόγραμμα προέβλεπε, εκτός των άλλων, τη δημιουργία έργων από καλλιτέχνες, εμπνευσμένων απο το τοπίο του ποταμού Ταυρωνίτη, στη Βόρειο Κρήτη, όπου μια παλιά, παροπλισμένη μεταλλική γέφυρα του στρατού στέκεται δίπλα στη μπετονένια γέφυρα από οπου περνάει σήμερα ο αυτοκινητόδρομος. Οταν οδηγήθηκε σ αυτο το χώρο, η αμηχανία του τοπίου, η ζέστη, η σκόνη, η γκριζάδα του,  έφεραν στο νου της εικαστικού ενα όνειρο που είχε δει κάποτε, στο οποίο η ιδια, κάπου στο γκρίζο επίσης τοπίο της Εθνικής Οδού Αθηνών - Κορίνθου, στέκεται πανω σε μια παρόμοια γέφυρα και αντικρίζει στην απέναντι πλευρά του οδοστρώματος την απωθητική μορφή της γιαγιάς της. Το Ε94 είναι μια πρώτη προσέγγιση του τελικού έργου μεσα από τέσσερις από τις τριανταπέντε συνολικά επεξεργασμένες εικόνες και το κείμενο του ονείρου.

Η συνύπαρξη εικόνας και κειμένου δεν είναι τυχαία: αντανακλά έναν προβληματισμό που επανέρχεται στο έργο της σε σχέση με την ρηματική και οπτική αναπαράσταση, σε σχέση με τη σύγκρουση που μπορεί να υπάρχει ή να μην υπάρχει ανάμεσα στους δυο τρόπους με τους οποίους αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Ωστόσο η γλώσσα αντιμετωπίζεται ως ενα αρχιτεκτόνημα από λέξεις, τα αποσπάσματα του οποίου χτίζουν μια δεύτερη επίστρωση συναισθηματικής φόρτισης πανω στις εικόνες, εντελώς αποσπασματική, που προκαλεί την αίσθηση του παράδοξου.

Οι ίδιες οι εικόνες ως αντικείμενα θυμίζουν τους δρόμους, τις αφίσες στο πλάι των αυτοκινητόδρομων που διασχίζουν τις αχανείς πεδιάδες: καθώς τις προσπερνά κανείς μεσα στο αυτοκίνητο, πολλές φορές συγκρατεί μονο μια γενική αίσθηση από την εικόνα, προσπαθώντας να διαβάσει τις φράσεις. Αυτη η παραπομπή στην αφίσα και τη γραφιστική προκαλεί μια αισθητική σύγκρουση ανάμεσα στη συναισθηματικά φορτισμένη εικόνα και στην αποστασιοποιημένη αισθητική με την οποία διατυπώνεται το γραπτό κείμενο πάνω της καταστρέφοντάς την, και εκούσια θυμίζοντας πολλές φορές αισθητική διαφήμισης: αναφορά στην κατασκευασμένη εικόνα, που απηχεί την κατασκευασμένη πραγματικότητα. Η Νάντια Καλαρά αναδομεί τα στοιχεία της πραγματικότητας για να ανακαλύψει, όπως οι ήρωες των ταινιών του David Lynch, πως αυτό που ζούμε δεν είναι παρά μια αναπαράσταση, πως είτε το περιβάλλον μας, είτε το ίδιο μας το υποσυνείδητο αναμορφώνουν τα ερεθίσματα σε κατι που ίσως μοιάζει, αλλα δεν είναι πραγματικό.

Η γέφυρα, οπως και ο πορθμός, οπως και κάθε είδους πέρασμα ανάμεσα σε δυο  κόσμους, αποτελούσαν πάντα τόπους οπου αυτή η γειτνίαση ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο μπορούσε να συμβεί. Εδώ, βρίσκει το έδαφος για να αναδυθεί σε εναν τόπο οπου η ανθρώπινη παρουσία έχει μεταμορφώσει το χώρο σε τοπίο του παράδοξου, σ εναν τόπο υπολειμματικό. Και αναδύεται με τη μορφή του ονείρου, στο οποίο ετερογενή στοιχεία κυριαρχούνται από αυτή την άγρια μορφή της γιαγιάς. Η ανάμνηση του ονείρου μετα από καιρό μπορεί να είναι μια κλασσική μορφή ανακατασκευής μιας πραγματικότητας. Η γέφυρα – φαλλικό σύμβολο γίνεται η αφορμή της ανάμνησης ενός  ονείρου γεμάτου φόβους, αγωνία και φρίκη. Και ενώ τα ανθρώπινα ίχνη του σώματος και του ύπνου της, του συνειδητού και του ασυνείδητου κόσμου της, εγγράφονται στο κρεββάτι, οι εικόνες μεταμορφώνουν το δωμάτιο του ξενοδοχείου σε ανοιχτό χώρο οπου εισβάλλουν οι αχανείς Εθνικές Οδοί. Και τι παράξενο, θυμίζουν όλες την Εθνική Οδό Αθηνών – Κορίνθου, την Ε94.