Ed Whittaker, “Νάντια Καλαρά: Επιδερμίδα”

Ερείπια εγκαταλελειμμένων πόλεων.  Πλέγματα δρόμων που συγκλίνουν και μεταλλάσσονται κάτω από λίμνες ... αίματος ... γράσου. Η αδιαφιλονίκητη παρουσία της ύπαρξης με τη μορφή ρούχων, τραβηγμένων κάτω από τα μπάζα. Αυτά τα έργα επικαλούνται μια συνθήκη πολιτισμού πρώτα από μεγάλο ύψος κι έπειτα από πολύ κοντά, λες και μόνο για την ύλη μπορεί να ειπωθεί πως είναι πραγματικά παρούσα. Θυμόμαστε πως επάνω στο σώμα του άλλου είδαμε το καμμένο ανεξίτηλο αποτύπωμα από ύφασμα μετά την βόμβα της Χιροσίμα και μας υπενθυμίζεται πως το δέρμα είναι μια άλλη μορφή ρούχου. Οι καμβάδες της Νάντιας Καλαρά, επικαλυμμένοι από κρούστα, ραγισμένοι, σκισμένοι, επιδιορθωμένοι και ξαναπληγωμένοι, είναι μια μαρτυρία του γεγονότος της κατασκευής τους αλλά ταυτόχρονα και μια εκδοχή του σώματος της ίδιας της καλλιτέχνιδος ως έμβλημα ταυτότητας και τόπου.

Στην ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου “Το βλέμμα του Οδυσσέα” υπάρχει μια σκηνή μέσα σ ένα καμμένο σπίτι.  Μια νέα γυναίκα γδέρνει με τα δάχτυλα στρώματα καπνιάς σα να ψάχνει για κάποιο τεκμήριο του χαμένου πατέρα της. Στο κλείσιμο της σκηνής, ο σύντροφός της, Χάρβεϊ Καϊτέλ, βρίσκει τελικά κάποιες παλιές, καρβουνιασμένες φωτογραφίες των εξαφανισμένων κατοίκων του σπιτιού. Με μια επική χειρονομία, ο Καιτέλ αφήνει το παλτό να γλιστρήσει από πάνω του, εκθέτοντας την γύμνια του και του δίνεται μια αλλαξιά από ταπεινά αγροτικά ρούχα τα οποία έχει βρει η γυναίκα σ' ένα κουτί που διασώθηκε ως εκ θαύματος από την καταστροφή. Αυτή η σκηνή θυμίζει πολλές από τις εικόνες στη ζωγραφική της Νάντιας Καλαρά ως προς την "επική" μορφή που υιοθετεί. Με αυτή την έννοια, πρόκειται ταυτόχρονα για αφήγηση και για αποξένωση. Μέσω όμως μιας χειρονομίας με υλικό βάρος, το μέρος αποκτά υπόσταση, μια παρουσία εγκαθίσταται. Ίσως είναι συμπτωματικό το ότι ο Αγγελόπουλος είναι Ελληνας, αλλά δεν το νομίζω.  Και βλέπουμε στην δουλειά και άλλων καλλιτεχνών από τον Νότο, όπως ο Antoni Tapies  και ο Γιάννης Κουνέλης, την ίδια αποτίμηση της συμβολικής ύλης τόσο ως πολιτιστικής μνήμης όσο και ως η αναπόφευκτη απώλεια αυτής της μνήμης. Η δουλειά της Νάντιας Καλαρά αντλεί την ζωντάνια και την ρώμη της από μια παράδοση αισθητικής σκέψης βαθύτατα ενήμερης για την εύθραυστη παρουσία της ιστορίας μέσα στην γη.