ΑΔΗΛΟΣ, 2010

ψηφιακά επεξεργασμένη φωτογραφία

Δελτίο τύπου: ‘Αδηλος

Η Άδηλος, η αόρατη πλωτή νήσος, αποκομμένη από το υπέδαφος της ιστορίας, πλέει σ’ ένα αρχιπέλαγος χρονικοτήτων. Αν ακολουθήσετε την παλαιά Εγνατία οδό, τον αρχαίο, εγκαταλειμμένο πλέον δρόμο που για αιώνες συνέδεε την Ασία με την Ευρώπη, βορειοανατολικά της πόλης της Θεσσαλονίκης, ίσως φθάσετε στην Άδηλο. Σαν αναδρομικός περιηγητής στη σύγχρονη Ελλάδα, επιθυμώντας να ανακαλύψω τις αόρατες πτυχές της ζωής των τόπων, επιχειρώ να αποκαλύψω αυτό που είναι παρόν ως «φάντασμα». Με τις καλλιτεχνικές μου πρακτικές ανακατασκευάζω τους χώρους που συναντώ, αποδίδοντας την ιστορική ανησυχία που κατοικεί σε αυτούς. Σε αυτά τα έργα, παρακολουθεί κανείς την κατασκευή κάποιου χωρικού συνόλου που συντίθεται από αποσπασματικά και ασύνδετα κομμάτια μάρμαρου, άμορφου και μορφοποιημένου. Στον μαρμάρινο αυτό κόσμο, επιμένουν να επανεμφανίζονται αρχαίες μορφές, ως αντίγραφα, ή κατάλοιπα του αυθεντικού.  Εδώ, το κτίσμα συντάσσεται ως υπόλειμμα: ότι παράγεται, προστίθεται, όχι για να το ολοκληρώσει, αλλά για να το κάνει ακόμα πιο ερειπιώδες.  Πρόκειται για ένα χρονικό εργοτάξιο, όπου παρακολουθούμε τη γέννηση και τη διαρκή επανάληψη ενός ερειπίου.

Γιώργος Ικαρος Μπαμπασάκης, Σημειώσεις από την άρση του χρόνου

Αρχαιολογία του παρόντος. Τοπία που έρχονται από συκεκριμένες χρονικές περιόδους αλλά χύνονται/χάνονται στο αχανές του νυν, στο αχαρτογράφητο του τώρα. Το ιερό και το χθαμαλό μαζί, σε μια διαλεκτική, σε μια συνομιλία, αλλά και σε ένα παιχνίδι με το αταίριαστο της συνάντησης (ας θυμηθούμε τη ραπτομηχανή και την ομπρέλα στο τραπέζι ανατομίας του Isidore Ducasse).

Η διακεκαυμένη ζώνη παγώνει. Ο ουρανός παραμένει ουρανός, γαλανός, υψηλόφρων, ωραίος- αλλά που; σε ποιόν χρόνο; Είναι φόντο των ερειπίων τώρα ο ουρανός, είναι η μουσική του χιούμορ που κάνει την τραγωδία υποφερτότερη, αν όχι εξηγήσιμη.

Ο Willie Deville να τραγουδά σπαρακτικά, μέσα σε γαλάζιες τολύπες απ΄ του τσιγάρου του το blues, “…and heaven stood still…”. Κι όταν στέκει ασάλευτος ο ουρανός, στέκει και ο χρόνος ασάλευτος, παγώνει.

Ο χρόνος, παγώνει. Ο Magritte ήξερε να διαβάζει τον Hegel. Ο χρόνος παγώνει. Η Νάντια Καλαρά ξέρει να διαβάζει τους Magritte/Hegel αλλά και τους Hegel/Heidegger (Δήλος, Αδηλος, Εκδηλος) θυμίζοντάς μας ότι η διαύγεια μπορεί κάλλιστα να ενέχει βαθιά ανησυχία-και μάλιστα μιαν ανησυχία που (θέλει να) την κάνει ανησυχαστική. Ειμαι εδώ, αλλά που είναι αυτό το εδώ; Η Νάντια Καλαρά ανησυχεί απλώνοντας το βλέμμα της (όχι, τα βλέμματά της), στον χώρο πρώτα, και μετά, όπως οι απεγνωσμένοι στο αριστούργημα του Chris Marker, la Jetee, στον χρόνο. Σε έναν χρόνο που είναι παγωμένος, από την ζωγράφο, προκειμένου να μας ανησυχήσει, να μας υποχρεώσει να πιάσουμε ξανά το νήμα του στοχασμού.

Γράφει ο Γιώργος Φαράκλας: “Ο Heidegger μας υπενθυμίζει ότι το νοήμων ον είναι πρώτα κάτοικος. Ταυτίζομαι μ’ έναν τόπο. Ως σκεπτόμενος δεν ανήκω κάπου και οικειοποιούμαι όσα είναι κάπου. Αλλά ως κάτοικος ανήκω, νιώθω οικεία, ανοίκεια, είμαι οικειοποιημένος εγώ από κάτι άλλο, και τούτο, προτού αρχίσω να σκέφτομαι.”

Γράφει ο Guy Debord: “Ο άνθρωπος, το αρνητικό ον που είναι μονάχα στο μέτρο που καταργεί το Ειναι, είναι ταυτόσημος με τον χρόνο.”

Γιατί συνεχώς, βλέποντας τα έργα και ακούγοντας την Νάντια Καλαρά να μιλά για τον Robert Smithson και τον George Kubler και για το The Shape of Time, εμένα το μυαλό μου δεν ξεκαλλάει απο τη λέξη ανησυχία, δεν παύει να μου λέει ότι η ζωγράφος μετέρχεται έναν του Λόγου δόλον, λίαν εσκεμμένως, για να μας καθησυχάσει αρχικά και να πάρουμε έπειτα, σχεδόν μηχανικά, όπως παίρνουμε από το πορτμαντό το καπέλο μας, την ανησυχία σπίτι μας; Γιατί, ενώ καταγράφω στο moleskine φράσεις της Καλαρά και τίτλους πονημάτων που αναφέρει, άξαφνα μου έρχεται, από το πουθενά, ναι, αλλά από ποιό πουθενά, ο Cy Twombly και η τάση του να δίνει τίτλους αλιευμένους από ξεχασμένους λυρικούς της αρχαιότητας; Και τέλος, γιατί διαρκώς και επίμονα συσχετίζω τα όσα λέγονται από την ζωγράφο με ακούσματα (αλλά και με τίτλους τραγουδιών, ακόμα και με το ίδιο το όνομα της μπάντας του Blixa) από τους Einsturzende Neubauten;

Ζήσης Κοτιώνης, Τότε και τώρα: γενεαλογικές επισυνάψεις στο προγραμματικό έργο του Δημήτρη Πικιώνη

[…] Η επιθυμία της αρχιτεκτονικής να προσχωρήσει στην εικαστική πράξη έχει και την συμμετρικά αντίθετη εκδοχή της. Πρόκειται για την επιθυμία της εικαστικής πράξης να αδράξει τον χώρο οικοδομώντας τον με τους τρόπους της αρχιτεκτονικής. Στο εικαστικό πρότζεκτ της Νάντιας Καλαρά με τίτλο “ Άδηλος” περιγράφεται μια φανταστική νησιωτική επικράτεια, που δεν ριζώνει στη γή κάτω από τη θάλασσα -όπως η Δήλος- αλλά επιπλέει και ταξιδεύει αποκομμένη από την ιστορία.

Δεν μας ξαφνιάζει ότι αυτή η αποκοπή από την ιστορία σημαίνεται με την παράθεση ιστορικών θραυσμάτων σε ένα μετα-ιστορικό assemblage. Το υλικό του assemblage δεν είναι αρχιτεκτονικά μέλη και σπαράγματα από αρχαιολογικούς χώρους αλλά είναι κυρίως σπαράγματα από μάντρες οικοδομικών υλικών, όπου ομοιώματα αρχαίων σπαραγμάτων πωλούνται για τη διακόσμηση των κήπων και των σαλονιών των νεότευκτων οικοδομών. Ένα από τα έργα της Καλαρά στη σειρά “¨Αδηλος” έχει τον εμβληματικό τίτλο “Να Χτίσω Θάθελα”. Ας εκλάβουμε τον τίτλο αυτό ως αντιστροφή της θέλησης του πικιωνικού υποκειμένου που θάλεγε χτίζοντας: “Να Ζωγραφίσω Θάθελα”. Το κοινό στοιχείο είναι μια θέληση, μια επιθυμία για το αδύνατον, που υποβοηθά και εμπνέει μια πράξη με μετεστραμμένα μέσα και ενσωματωμένη στο πρόγραμμά της την ματαίωση της επιθυμίας.